სპეციალური პენიტენციური სამსახური ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა რეაბილიტაცია-რესოციალიზაციის პროცესის ხელშეწყობას აგრძელებს. ამჯერად №5 (ქალთა) პენიტენციურ დაწესებულებას ქორეოგრაფიული ანსამბლი „ყინწვისი“ ესტუმრა და მსჯავრდებულთათვის კონცერტი გამართა.
ღონისძიების დასასრულს, ქალმა პატიმრებმა ანსამბლის წევრებს საჩუქრად ხელნაკეთი ნივთები გადასცეს და სტუმრობისთვის მადლობა გადაუხადეს.
სპეციალური პენიტენციური სამსახური თითოეულ ბრალდებულზე/მსჯავრდებულზე ზრუნვას, გარე სამყაროსთან კონტაქტის შენარჩუნებას და საზოგადოებაში მათი რეინტეგრაციის ხელშეწყობას მომავალშიც გააგრძელებს.
პენიტენციური კოდექსის ამოქმედებამდე გათავისუფლებისთვის მომზადების ნაწილი ხელმისაწვდომი იყო მხოლოდ მამაკაცი მსჯავრდებულებისთვის. 2024 წლის პირველი იანვრიდან, ახალი პენიტენციური კოდექსის ამოქმედებიდან, განისაზღვრა ქალი მსჯავრდებულების ამ შესაძლებლობით სარგებლობის საკანონმდებლო საფუძველი, რაც საშუალებას მისცემს მათ, მოემზადონ გათავისუფლების შემდგომი ცხოვრებისთვის, მოიგვარონ საყოფაცხოვრებო თუ სხვა საჭიროებები, ჰქონდეთ სრულყოფილი და შეუზღუდავი კომუნიკაცია საზოგადოებასთან, რომლის განუყოფელ ნაწილსაც ისინი წარმოადგენენ და რომელსაც მცირე დროში დაუბრუნდებიან.
საქართველოს იუსტიციის სამინისტროსა და სპეციალური პენიტენციური სამსახურისთვის პრიორიტეტულია მსჯავრდებულთა რესოციალიზაცია. ადამიანს უნდა ჰქონდეს საშუალება, შეეგუოს გარე სამყაროს ისე, რომ კანონთან კონფლიქტში აღარ მოვიდეს. ხშირ შემთხვევაში მსჯავრდებულს პენიტენციურ დაწესებულებაში არაერთი წლის გატარება უწევს და, რეალურად, სულ სხვა გარემოში თავისუფლდება. გარე სამყაროსთან ადაპტაციისა და განმეორებითი დანაშაულის პრევენციის მიზნით საჭიროა სხვადასხვა სახის პროგრამა.
გათავისუფლების მომზადების ნაწილში განთავსებულნი არიან დაბალი და საშუალო საშიშროების რისკის მსჯავრდებულები, რომლებსაც სასჯელის ვადის ამოწურვამდე დარჩათ ერთი წელი. მათ საშუალება აქვთ, დასვენებისა და უქმე დღეებში დატოვონ პენიტენციური დაწესებულება, ასევე, დასაქმდნენ პენიტენციური დაწესებულების გარეთ და სამსახურიდან შესაბამისი ცნობის წარდგენის შემდეგ სამუშაო დღეებში გავიდნენ და დასვენებისა და უქმე დღეები გაატარონ დაწესებულებაში.
გათავისუფლებისთვის მომზადების ნაწილში მსჯავრდებული თავსდება მისი წერილობითი თანხმობის საფუძველზე, სადაც იგი აღნიშნავს, რომ თანახმაა, შეასრულოს დადგენილი ვალდებულებები: დაიცვას დაწესებულების დებულებითა და დღის განრიგით განსაზღვრული მოთხოვნები; ისწავლოს ან/და იმუშაოს და მონაწილეობა მიიღოს ამ დაწესებულების მიერ შეთავაზებულ სარეაბილიტაციო ღონისძიებებში; დაწესებულებაში დაბრუნდეს განსაზღვრულ დროს, რადგან დაგვიანებით გამოცხადება ან გამოუცხადებლობა იწვევს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით დადგენილ პასუხისმგებლობას, თუ ზემოაღნიშნული გამოწვეული არ არის მისგან დამოუკიდებელი მიზეზების გამო.
გათავისუფლებისთვის მომზადების ნაწილში მსჯავრდებულის გადაყვანის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღებისას გათვალისწინება მსჯავრდებულის პიროვნული თვისებები, დანაშაულის ჩადენის მოტივი, დამდგარი მართლსაწინააღმდეგო შედეგი, სასჯელის მოხდისას გამოვლენილი ქცევა, დაწესებულებიდან გაქცევის რისკი, აგრეთვე, ის საფრთხე, რომელიც მსჯავრდებულმა შეიძლება შეუქმნას თავისუფლების აღკვეთის დაწესებულებას.
საქართველოს იუსტიციის სამინისტროსა და პენიტენციური სამსახურისთვის თითოეული მსჯავრდებულის ეფექტური რესოციალიზაცია და გარე სამყაროსთან კონტაქტის შენარჩუნება უმნიშვნელოვანესია. ამ მიზნით უწყებაში არაერთი პროგრამა ფუნქციონირების.
№11 დაწესებულების მსჯავრდებულები სამკვირიანი შემეცნებითი სალექციო კურსის ფარგლებში დარგის მაღალკვალიფიციური სპეციალისტებისგან თანამედროვე ტექნოლოგიების არსებული ტენდენციების, მიღწევებისა და მათი გამოყენების შესაძლებლობის შესახებ მიიღებენ ამომწურავ ინფორმაციას.
კურსის განმავლობაში არასრულწლოვანი მსჯავრდებულები გაეცნობიან „ჭკვიანი ქალაქის“ კონცეფციას, ხელოვნური ინტელექტის როლსა და მნიშვნელობას, თანამედროვე ტექნოლოგიების გავლენას სხვადასხვა პროფესიაში, ელექტრონიკას და რობოტიკას; ლექციაზე წარმოდგენილ რამდენიმე რობოტს კი, ადგილზე დააპროგრამებენ მარტივი ბლოკური პროგრამირების საშუალებით.
კურსი არასრულწლოვან პატიმრებს ცოდნის გაღრმავებასა და პროფესიული ორიენტაციის ჩამოყალიბებაში დაეხმარება.
სპეციალური პენიტენციური სამსახურისთვის თითოეული ბრალდებულისთვის/მსჯავრდებულისთვის ღირსეული, განვითარებაზე ორიენტირებული გარემოს შექმნა პრიორიტეტულია. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი არასრულწლოვან მსჯავრდებულებზე ზრუნვაა. მათი რეაბილიტაცია-რესოციალიზაციის ხელშეწყობის მიზნით დაწესებულებაში 17 ფსიქოსოციალური პროგრამა ფუნქციონირებს. ამასთან, არასრულწლოვანი პატიმრების ჩართულობით უწყვეტად მიმდინარეობს სხვადასხვა სპორტული და კულტურული ღონისძიება.
სპეციალური პენიტენციური სამსახური ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა რეაბილიტაცია-რესოციალიზაციის და გარე სამყაროსთან კონტაქტის შენარჩუნების მიზნით აგრძელებს სხვადასხვა კულტურულ-საგანმანათლებლო აქტივობის ორგანიზებას.
ამჯერად №11 (არასრულწლოვანთა) დაწესებულებას საქართველოს საპატრიარქოს საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურისა და კულტურულ-საგანმანათლებლო საზოგადოება „იცანის“ ხელშეწყობით შოთა რუსთაველის ეროვნული თეატრისა და რუსთავის თეატრის მსახიობები ეწვივნენ და რევაზ ინანიშვილის ამავე სახელწოდების მოთხრობის მიხედვით დადგმული სპექტაკლი „ლამაზი ცრემლები“ ითამაშეს.
ღონისძიების ფარგლებში ბენდ „იცანის“ შესრულებით შესრულდა რამდენიმე მუსიკალური ნომერიც.
პენიტენციური სამსახურისთვის თითოეულ ბრალდებულზე/მსჯავრდებულზე ზრუნვა და მათი საზოგადოებაში ეფექტური რეინტეგრაცია უმნიშვნელოვანესია. ამ მიზნით სისტემაში პატიმართა საჭიროებაზე მორგებული 21 ფსიქოსოციალური სარეაბილიტაციო პროგრამა ფუნქციონირებს, რომლებიც მათ დაწესებულების დატოვების შემდეგ თვითრეალიზაციაში დაეხმარება.
პროგრამის მიზანს წარმოადგენდა ბავშვის აღზრდის დისციპლინასა და მორალურ ღირებულებებზე დამყარებული სწორი და ეფექტური კომუნიკაციის ჩამოყალიბება მშობელსა და შვილს შორის.
პროგრამა ასევე ყურადღებას ამახვილებს, აღზრდის სტილზე, ბავშვის განვითარების ეტაპებზე, ბავშვზე ძალადობის უარყოფით მხარეებზე,რთული ქცევის მართვის სტრატეგიებზე და ტექნიკებე, მათ შორის ეფექტური კომუნიკაციისთვის საჭირო უნარების გამომუშავებაზე. პროგრამაზე მუშაობა პენიტენციურ სისტემაში 2022 წლიდან დაიწყო, 2023 წელს კი, მუშაობის პროცესში ჩაერთნენ ევროპის საბჭოს „ნარკოტიკებისა და ადიქციების საკითხებზე საერთაშორისო თანამშრომლობის ჯგუფი“ (Pompidou Group) და მათი საერთაშორისო კონსულტანტები. ამასთან, პროგრამა გაფართოვდა და მოიცვა სხვა უწყებებიც: დანაშაულის პრევენციის, არასაპატიმრო სასჯელთა აღსრულებისა და პრობაციის ეროვნული სააგენტო; არასრულწლოვანთა რეფერირების ცენტრი; საგანმანათლებლო დაწესებულებების მანდატურის სამსახურის ფსიქოსოციალური ცენტრი; სახელმწიფო ზრუნვისა და ტრეფიკინგის მსხვერპლთა, დაზარებულთა დახმარების სააგენტო.
პენიტენციურ სისტემაში „პოზიტიური მშობლობის“ საპილოტე პროგრამა, რომელსაც მსჯავრდებულთა რესოციალიზაცია-რეაბილიტაციის დეპარტამენტის სპეციალისტები უძღვებოდნენ, №5 (ქალთა) და №15 პენიტენციურ დაწესებულებებში მიმდინარეობდა. პროგრამაში ჩართულ მსჯავრდებულებს ევროპის საბჭოს „პომპიდუ ჯგუფის“ წარმომადგენლებმა სერტიფიკატები გადასცეს. პილოტის შემდგომ დაგეგმილია პროგრამის დანერგვა ყველა პენიტენციურ დაწესებულებაში. „პოზიტიური მშობლობის“ პროგრამა შემუშავდა „ნარკოტიკების ავადმოხმარების პრევენციის ეროვნული სტრატეგიის ფარგლებში“.
პროგრამა ორიენტირებულია პრევენციაზე, მშობლობისა და ოჯახის მხარდაჭერის სტრატეგიაზე, რომელიც გამიზნულია ბავშვებში ქცევითი, ემოციური და განვითარებასთან დაკავშირებული პრობლემების თავიდან არიდებაზე მშობელთა ცოდნის, უნარებისა და თავდაჯერებულობის გაძლიერების გზით.
სპეციალური პენიტენციური სამსახურის მიერ სისტემაში განხორციელებულ რეფორმებზე, მიმდინარე პროექტებზე, მსჯავრდებულებისა და სისტემის თანამშრომლებისთვის ღირსეული და განვითარებაზე ორიენტირებული პირობების შექმნაზე, უსაფრთხოების მაღალი სტანდარტის დანერგვაზე, ინფრასტრუქტურის განახლების მუდმივ პროცესზე, ელექტრონული მეთვალყურეობის სისტემის გამართვაზე, პატიმართა რეაბილიტაცია-რესოციალიზაციის პროგრამებზე, ფსიქოსოციალური კომპონენტის გაძლიერებასა და სამოქალაქო კლინიკებში ხანგრძლივი ვადით გადაყვანილი პატიმრების უფლებრივი მდგომარეობის უზრუნველყოფის საკითხებზე დღეს სპეციალური პენიტენციური სამსახურის წარმომადგენლებმა სახალხო დამცველთან სამუშაო შეხვედრის ფორმატში იმსჯელეს.
სახალხო დამცველის აპარატმა სისტემაში გატარებული ცვლილებები პოზიტიურად შეაფასა.
შეხვედრაზე სპეციალური პენიტენციური სამსახურის წარმომადგენლებმა, ასევე, განიხილეს სახალხო დამცველის რეკომენდაციები, არსებული გამოწვევები და მომავალში მსჯავრდებულთა უფლებრივი მდგომარეობისა და რესოციალიზაცია-რეაბილიტაციისთვის დაგეგმილი პროექტები.
შეხვედრა ევროკავშირის პროექტის „საქართველოს სახალხო დამცველის ოფისის მხარდაჭერა“ ფარგლებში გაიმართა და მას სპეციალური პენიტენციური სამსახურის ხელმძღვანელის მოადგილე გიორგი გიორგაძე უწყების სხვა ხელმძღვანელ პირებთან ერთად ესწრებოდა.
წელს ერთიან ეროვნულ და საერთო სამაგისტრო გამოცდებს 34 პატიმარი აბარებს, მათ შორის 4 არასრულწლოვანია.
მსჯავრდებულთათვის აკადემიური განათლების ხელმისაწვდომობა სპეციალური პენიტენციური სამსახურის პრიორიტეტია. ამ მიზნით პენიტენციურ სისტემაში 2022 წლიდან მოქმედებს ინოვაციური პროექტი „ციფრული უნივერსიტეტი“, რომელიც პატიმრებს შესაძლებლობას აძლევს, ონლაინ ფორმატში დისტანციურად მიიღონ უმაღლესი განათლება საქართველოს ავტორიზებულ უნივერსიტეტებში როგორც ბაკალავრიატის, ისე მაგისტრატურის საფეხურებზე.
აღსანიშნავია, რომ „ციფრული უნივერსიტეტი“ ციხისა და სასჯელაღსრულების სისტემების ევროპულმა ორგანიზაციამ (Europris) ევროპის მასშტაბით 3 საუკეთესო ინოვაციას შორის დაასახელა. Europris-ის ყოველწლიურ ჯილდოზე ევროპის ქვეყნების 37 პროექტი იყო წარდგენილი.
ტურნირი ჩატარდა სპორტის 6 სახეობაში: ფეხბურთში, ფრენბურთში, წოლჭიმში, შაშში, ჭადრაკსა და მაგიდის ჩოგბურთში. აქტივობებში 100 მსჯავრდებული მონაწილეობდა.
ყველა მათგანს შესაბამისი სერტიფიკატები გადაეცა, გამარჯვებულები კი, თასებითა და მედლებით დაჯილდოვდნენ.
სპორტის მართვის სტრატეგიის ფარგლებში, სპორტის სხვადასხვა სახეობაში ტურნირები სპეციალური პენიტენციური სამსახურის მხარდაჭერით და სპორტის, ტურიზმისა და ახალგაზრდობის საერთაშორისო ფონდის ხელშეწყობით იმართება.
სპეციალური პენიტენციური სამსახური მხარს უჭერს და მომავალშიც გააგრძელებს მსჯავრდებულთა ფიზიკური აქტივობის წახალისებას, რაც მათ ეფექტურ რეაბილიტაცია-რესოციალიზაციას უწყობს ხელს.
მსჯავრდებულთა სპორტულ აქტივობებში ჩართულობის გაზრდის მიზნით პენიტენციურ დაწესებულებებში განახლდა სპორტული ინფრასტრუქტურა და აღიჭურვა უახლესი ინვენტარით, დაინერგა არაერთი სპორტული პროგრამა და ტრენინგკურსი.
"ციფრული უნივერსიტეტი" ციხისა და სასჯელაღსრულების სისტემების ევროპულმა ორგანიზაციამ (Europris) 3 საუკეთესო პროექტს შორის დაასახელა. Europris-ის ყოველწლიურ ჯილდოზე ევროპის ქვეყნების 37 პროექტი იყო წარდგენილი.
ევროპის საუკეთესო ინოვაცია Europris-ის ყოველწლიურ მე-13 შეხვედრაზე გამოვლინდა, რომელიც მიმდინარე წლის 26 ივნისს ბულგარეთის რესპუბლიკის დედაქალაქ სოფიაში ჩატარდა. ღონისძიებას Europris-ის წევრი ქვეყნების პენიტენციური დაწესებულებების წარმომადგენლებთან ერთად, ესწრებოდნენ საქართველოს იუსტიციის მინისტრის მოადგილე ბექა ძამაშვილი, სპეციალური პენიტენციური სამსახურის ხელმძღვანელი ნიკა ცხვარაშვილი და იუსტიციის სასწავლო ცენტრის დირექტორის მოადგილე ვახტანგ ასანიძე.
"ციფრული უნივერსიტეტის" წარმატება ჩვენს ქვეყანაში მიმდინარე პენიტენციური სისტემის კიდევ ერთი აღიარებაა – სფერო, სადაც საერთაშორისო ინსტიტუციების შეფასებით 2012 წლამდე ადამიანის უფლებათა დარღვევა სისტემურ პრობლემას წარმოადგენდა, დღეს ევროპის მასშტაბით სამაგალითოა.
„ციფრული უნივერსიტეტი“ საქართველოს პენიტენციურ დაწესებულებებში 2022 წლიდან ამოქმედდა. პროექტი უზრუნველყოფს განათლების ხელმისაწვდომობას მსჯავრდებულთათვის და შესაძლებლობას აძლევს მათ, დისტანციურად ჩაერთონ საუნივერსიტეტო სწავლების პროცესში; ონლაინ დაესწრონ ლექციებს და პირდაპირი, ინტერაქციული კომუნიკაცია ჰქონდეთ ლექტორებთან.
Europris-ის შეხვედრაზე განიხილეს, აგრეთვე, პენიტენციური სისტემის სასწავლო ცენტრების ევროპული გაერთიანების (EPTA) ყოველწლიური კონფერენციის ჩატარების საკითხები. ღონისძიება მიმდინარე წლის 11-13 სექტემბერს ქ. თბილისში გაიმართება, საქართველოს იუსტიციის სასწავლო ცენტრის EPTA-ს თავმჯდომარეობის ფარგლებში.
